Chufa

Chufa wordt ook wel eens tijgernoot of aardamandel genoemd. Chufa is een eetbaar knolletje dat al zo’n 2,5 miljoen jaar geleden door mensachtigen werd gegeten. De smaak is zoet en nootachtig en de knol zit vol met goede voedingsstoffen. Chufa is in Nederland nog niet zo bekend. Het is echter een zeer goede vervanger voor granen en is vanwege zijn voedingswaarde en gezondheid met recht een superfood.

Biologie van chufa

Naamgeving

De Latijnse naam van de plant is Cyperus esculentus, in het Nederlands wordt de plant knolcyperus genoemd. De plant is lid van de Cypergrassenfamilie. Cypergrassen lijken op een bies of gras, het zijn geen echte grassen en ze zijn herkenbaar aan hun driekantige stengel. Chufa is de naam die in Spanje aan de knolletjes van Cyperus esculentus is gegeven.

Oorsprong

chufa bloempjesCyperus esculentus komt van oorsprong voor in Noord- en Zuid-Amerika, het Midden-Oosten, India, Afrika en Zuid-Europa. Vooral in warme en vochtige gebieden gedijd Cyperus esculentus erg goed. Tegenwoordig komt de knolcyperus ook in Nederland voor. Hij staat bekend als een landbouw onkruid en groeit vaak tussen de aardappelen, mais en in de lelieteelt.

Groei

Cyperus esculentus is een meerjarige plant. Hij groeit in principe overal, het beste op vochtige, zanderige grond en kan goed tegen verstoringen van de grond. Droogte, overstromingen en matige vorst zijn ook geen probleem voor Cyperus esculentus. Zolang de bodemtemperatuur in de winter boven de -5º C blijft, zal Cyperus esculentus elk jaar uit zaad of via de knolletjes weer uitgroeien.

Uiterlijk

chufa knolletjesZoals gezegd lijkt Cyperus esculentus op een gras. De plant wordt zo’n 90 cm hoog, heeft lange slanke bladeren en heeft een scherp driekantige stengel. De plant bloeit in Nederland van juli tot oktober. De bloeiwijze is een onopvallende, geel bruine aar. In Nederland vormt de plant weinig tot geen zaden. De plant vermeerderd zich voornamelijk vegetatief, door middel van wortelscheuten en de knolletjes.

Knolletjes

De plant vormt veel lange dunne wortels en op die wortels groeien kleine 0,3 tot 2 cm grote knolletjes. Het zijn deze knolletjes die we chufa noemen. Één plant kan enkele honderden tot duizenden knolletjes vormen. Ook al graaf je de plant uit, als er maar een knolletje in de grond achterblijft, kan zich weer een nieuwe plant vormen. Cyperus esculentus wordt daarom vaak beschouwd als een ongewenst onkruid.

Teelt

chufa irrigatieTegenwoordig wordt chufa op veel plaatsen in de wereld verbouwd. Van oudsher zijn de belangrijkste teeltgebieden Egypte, Spanje en Californië. Voor de teelt van chufa, wordt de aarde op de akker in ruggen verdeeld. Op de rug worden de zaden in april en mei, zo’n 8 cm diep in de grond gestopt. De grond wordt goed vochtig gehouden en na december kunnen de knolletjes machinaal worden geoogst. Er worden ongeveer 120 kg knolletjes per hectare geplant, de oogst bevat 10 tot 19.000 kg per hectare. Na de oogst worden de knolletjes meteen gewassen en drie maanden lang voorzichtig gedroogd.

Gebruik

De gedroogde chufa kan rauw worden gegeten door ze minstens 4 uur in water te weken en zo op te knabbelen. Je kan de geweekte knolletjes roosteren als krokante snack. Door de tijgernoten tot meel te malen, kun je er koekjes van bakken. Er wordt een drank van gemaakt, net zoals je amandelmelk maakt, horchata genaamd. Van chufa wordt ook olie geperst, oftewel het is een zeer veelzijdig knolletje.

Geschiedenis van chufa

Oermens

chufa afrikaUit onderzoek is gebleken, dat de knolletjes een belangrijk onderdeel van het dieet van een van onze voorouders in Oost-Afrika, zijn geweest. Voor Paranthropus boisei kon de chufa voor 80% voor zijn benodigde dagelijkse calorische inname en al zijn benodigde eiwitinname, zorgen. De vorm van zijn tanden en kiezen en de slijtagesporen daarop, komen overeen met een grote consumptie van tijgernoot knolletjes.

Egypte

In het oude Egypte werd Cyperus esculentus op de oevers van de Nijl, verbouwd. Samen met emmer en gerst, was het een van de eerste landbouw gewassen, die in Egypte werden verbouwt. Gedroogde chufa knolletjes zijn in de magen van mummies gevonden, die 6000 jaar oud waren. Er zijn afbeeldingen van de verbouw en oogst van aardamandelen in de graftombe van een raadsheer, die in de 15e eeuw vC werd begraven.

In Egypte werdt chufa gekookt in bier, ze werden geroosterd gegeten of de meel werd met honing tot koekjes gebakken.

Noord-Amerika

chufa onkruidBij een opgraving in Noord-Amerika zijn er resten van gebruik van Cyperus esculentus gevonden, die van 9000 jaar geleden dateren. De indianen gebruikten de chufa als een van hun belangrijke zetmeel bronnen. De knolletjes werden in het wild geoogst met een stenen hak en meegenomen naar hun kamp om daar verwerkt en gegeten te worden.

Door verschillende indianenvolken in Californië, zoals de Yokuts van Tulare Lake, werd chufa in het wild geoogst en geconsumeerd. De Paiute in Owens Valley hadden in 1930, irrigatiewerken om het groeigebied van de waterminnende wilde planten, waaronder aardamandelen, te vergroten. Het was helaas niet mogelijk geweest, om vast te stellen of de Paiute deze irrigatiewerken al gebruikten voor de kolonisatie of het daarna geleerd hadden.

Spanje

chufa boerderijIn Spanje is chufa een belangrijk gewas. De Arabieren hebben in de 8e eeuw, de tijgernoten vanuit Egypte meegenomen en in de streek rond Valencia geïntroduceerd. Er zijn geschriften uit de 13e eeuw waarin de consumptie van een drank gemaakt van chufa, wordt beschreven. Dit zal een voorloper zijn geweest van de horchata, die nu beroemd is in Valencia.

De teelt van Cyperus esculentus in Spanje, beslaat tegenwoordig zo’n 2450 hectare en heeft een jaarlijkse opbrengst van 9 miljoen kilo aardamandelen. Vrijwel alle geoogste chufa in Spanje wordt gebruikt voor het maken van horchata.


Gezondheid van chufa

Inhoudsstoffen

Bij de analyse van 100 gram rauwe chufa meel worden de volgende waarden gemeten:

Algemeen

  • Energie 369,57 kcal
  • Water 11,4 g
  • Eiwitten 8,07 g
  • Vetten 24,3 g
  • Koolhydraten 30 g
  • Vezels 24,0 g

Mineralen

  • Calcium 100,0 mg
  • IJzer 4,12 mg
  • Magnesium 94,4 mg
  • Fosfor 219,0 mg
  • Kalium 486,0 mg
  • Natrium 34,3 mg
  • Zink 3,98 mg
  • chufa notenmelkKoper 0,92 mg

Vitaminen

  • Vitamine C 7,3 mg
  • Thiamine (B1) 0,23 mg
  • Riboflavine (B2) 0,1 mg
  • Niacine (B3) 1,8 mg
  • Vitamine B6 0,33 mg
  • Folium zuur (B9) 0,141 mg
  • Vitamine E 0,74 mg

Vetten

  • Verzadigde 4,29 g
  • Enkelvoudig onverzadigde 17,85 g
  • Meervoudig onverzadigde 2,28 g

Aminozuren

  • chufa losThreonine 0,35 g
  • Isoleucine 0,37 g
  • Leucine 0,50 g
  • Lysine 0,42 g
  • Methionine 0,84 g
  • Cystine 0,05 g
  • Phenylalanine 0,33 g
  • Tyrosine 0,24 g
  • Valine 0,43 g
  • Arginine 0,42 g
  • Histidine 0,35 g
  • Alanine 0,70 g
  • Asparagine 1,11 g
  • Glutamine 0,84 g
  • Glycine 0,43 g
  • Proline 0,31g
  • Serine 0,31 g

chufa bakjeEen oervoedsel als dit, daar is ons verteringsstelsel helemaal op aangepast. Daardoor is chufa makkelijk verteerbaar en zijn de inhoudsstoffen goed in het bloed op te nemen. Chufa bevat heel veel essentiële voedingsstoffen en is daarom erg gezond. De tijgernoot past in vele diëten; Het paleodiëet, vegetarisch, veganistisch en voor mensen die glutenvrij koken.

Laag glycemisch

De meeste koolhydraten in chufa zijn in de vorm van zetmeel en de knol zit vol met vezels. Hierdoor is chufa laag glycemisch. Dit betekend dat de koolhydraten langzaam in het bloed worden opgenomen en zo geen insuline piek veroorzaken. Chufa is hierdoor ook goed te gebruiken voor mensen die diabetie hebben.

Hoe langer de aardamandel wordt opgeslagen, hoe meer zetmeel enzymatisch wordt omgezet in suiker. Gelukkig gaat dit proces door de goede droging van de knolletjes, erg langzaam.

Olie

De chufa knolletjes zijn rijk aan olie. Er is dan ook chufaolie op de markt verkrijgbaar. Chufaolie lijkt qua samenstelling veel op olijfolie en heeft dezelfde goede vetten. Daarom wordt de olie van tijgernoten, aangeprezen als een gezonde olie.

Recepten met chufa

Eerste chufa koekjes recept

chufa koekjesDit is een bewerking van een oud Egyptisch recept. Het is in hiëroglyfen op de muren van een tombe uit de 15e eeuw vC is gevonden.

Ingrediënten

  • 150 gram chufa knolletjes gedroogd
  • honing

Materiaal

  • Vijzel
  • Oven
  • Ovensteen

Instructies

  1. Maal de gedroogde chufa knolletjes in een vijzel tot meel.
  2. Meng honing door het meel, tot een zwaar deeg.
  3. Maak dunne schijfjes van het deeg.
  4. Bak op een hete steen in de oven of op een houtvuur.
  5. Keer de schijfjes regelmatig en zorg dat ze niet verbranden.
  6. De koekjes zijn klaar zodra ze goudbruin zijn en lekker ruiken.

Notities

Je kan de koekjes eventueel ook op bakpapier op een rooster in de oven bakken. Dan hoeven ze niet gekeerd te worden.

Horchata a la chufa

chufa horchataDit is het recept voor de beroemde drank uit Valencia, horchata. Daar wordt de horchata traditioneel met fartons, zoete broodjes, gegeten.

Ingrediënten

  • 175 gram chufa knolletjes
  • 700 ml water
  • 1 snufje kaneelpoeder
  • 1 theelepel citroenrasp
  • honing naar smaak

Instructies

  1. Week de chufa’s een nacht, in ruim water, in de koelkast.
  2. Gooi het weekwater weg en doe de chufa’s in een blender.
  3. Voeg het water toe en blend het geheel 2 minuten.
  4. Doe een schone theedoek in een zeef en zeef de melk voorzichtig.
  5. Voeg de kaneelpoeder, citroenrasp en eventueel honing toe.
  6. Koel de drank in de koelkast en dien op in een glas met een rietje.

Notities

  • De horchata is in de koelkast drie dagen te bewaren.
  • De achtergebleven pulp kan je toevoegen aan een smoothie voor extra vezels.
Nathalie

About the Author

Nathalie

Kookgek, natuurliefhebber, websitebouwer en te eigenwijs for my own good.

Leave a Comment: